Δεκάδες έρευνες έχουν προσπαθήσει να εντοπίσουν τα πρώιμα σημάδια που προμηνύουν την ανθρώπινη αντικοινωνική και βίαιη συμπεριφορά προς ανθρώπους και ζώα. Πολλές από αυτές έχουν εστιάσει, πέρα από εξωτερικευμένες συμπεριφορές, στην ανάδειξη των ψυχικών χαρακτηριστικών τέτοιων δραστών, όπως η ψυχοπαθητικότητα. Η ψυχοπαθητικότητα περιγράφει μία πολύπλευρη δομή προσωπικότητας, η οποία περιλαμβάνει διαπροσωπικά, συναισθηματικά και συμπεριφορικά στοιχεία (de Wied, Meeus & van Boxtel, 2021). Τα στοιχεία που περιγράφουν μία τέτοια προσωπικότητα συνήθως είναι ναρκισσιστικού τύπου, είναι σκληρά και απαθή και διακρίνονται από παρορμητικότητα, όπως ο επιφανειακός/ρηχός τρόπος σκέψης, η ιδέα μεγαλείου για τον εαυτό, η προσπάθεια εξαπάτησης, η απουσία συμπόνιας/μεταμέλειας, η απουσία ενσυναίσθησης, η μη ανάληψη ευθύνης, ο φτωχός έλεγχος της συμπεριφοράς, η παρορμητικότητα, η απουσία σκοπών, η ανευθυνότητα και η αντικοινωνική συμπεριφορά στην εφηβική κι ενήλικη περίοδο ζωής (PSL:SV).
Άτομα με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά πολλές φορές διακρίνονται από επιφανειακή γοητεία και κοινωνικό κύρος (Reidy & Kearns, 2017), συμμετέχουν στα κοινά και μπορεί να ασκούν φιλανθρωπικό έργο. Τα άτομα αυτά θεωρούνται ότι είναι υπεράνω πάσης υποψίας και μπορεί να προκαλούν μία απρόσμενη έλξη στο κοινό, καθώς κατέχουν θέσεις, ιατρών, δικηγόρων, καθηγητών, δημοτικών υπαλλήλων, κ.ά. Ας μη ξεχνούμε ότι ο Ted Bandy και ο Jeffrey Dahmer είναι μόνο οι ελάχιστοι από τους δεκάδες κατά συρροή ανθρωποκτόνους (serial-killers), οι οποίοι είχαν κακοποιήσει/θανατώσει ζώα ως παιδιά και μετέπειτα διέπραξαν πολλαπλές ανθρωποκτονίες γυναικών και ομοφυλόφιλων ανδρών αντίστοιχα, και ευρισκόμενοι στη φυλακή, λάμβαναν επιστολές θαυμασμού και σεξουαλικού ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με τον Hare (1996, σελ. 26), η ψυχοπαθητικότητα περιγράφεται καλύτερα από τη συμπεριφορά εκείνων που «ως θηρευτές εντός του είδους τους χρησιμοποιούν την γοητεία, την χειραγώγηση, την υποτίμηση και τη βία για να ελέγξουν τους άλλους και να ικανοποιήσουν τις δικές τους εγωιστικές ανάγκες. Έχοντας έλλειψη ηθικής συνείδησης και συναισθημάτων για τους άλλους, παίρνουν με ψυχρότητα αυτό που θέλουν και κάνουν αυτό που τους ευχαριστεί, παραβιάζοντας ηθικούς κανόνες και προσδοκίες χωρίς την παραμικρή αίσθηση ενοχής ή μεταμέλειας». Η ψυχοπαθητικότητα έχει συσχετιστεί με ποικίλες βίαιες συμπεριφορές, όπως η κακοποίηση ζώων (Rock κ.ά., 2020).
Διάφορες έρευνες εξέτασαν το ενδεχόμενο συσχέτισης κακοποίησης ζώων και ψυχοπαθητικότητας και άλλων εξωτερικευμένων στοιχείων προσωπικότητας (Stupperich & Strack, 2016). Τα ευρήματα έδειξαν ότι η κακοποίηση ζώων σχετίζεται με σκληρά και απαθή χαρακτηριστικά ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες δράστες κακοποίησης ζώων (Dadds, Whitting & Hawes, 2006) και σε έγκλειστους ψυχικά ασθενείς (Stupperich & Strack, 2016). Σε δείγμα διακοσίων δεκατεσσάρων (214) φυλακισμένων με ιστορικό κακοποίησης ζώων, αναδείχθηκε ότι το 21,5% είχε υψηλό σκορ σε ερωτηματολόγιο ψυχοπαθητικότητας, με πολλά από τα στοιχεία που συνθέτουν μία ψυχοπαθητική προσωπικότητα να συσχετίζονται θετικά με το ιστορικό δραστών βιαιότητας ζώων (Rock κ.ά., 2020). Το στοιχείο που έδειξε να είναι στατιστικά το πιο σημαντικό ήταν εκείνο που περικλείει τα συναισθηματικά ελλείμματα των ψυχοπαθητικών προσωπικοτήτων, ανάγοντάς το στον μόνο προβλεπτικό παράγοντα μελλοντικής βιαιότητας ζώων (Rock κ.ά., 2020). Συνάγεται ότι η βιαιότητα ζώων μπορεί να αποτελεί μία συμπεριφορική ένδειξη των ψυχοπαθητικών προσωπικότητων.
Η βιαιότητα ζώων έχει συσχετιστεί και με τη «Σκοτεινή Τριάδα» της προσωπικότητας, δηλαδή την ομάδα των στοιχείων του ναρκισσισμού, Μακιαβελισμού και της ψυχοπαθητικότητας (Kavanagh, Signal & Taylor, 2013). Ο ναρκισσισμός χαρακτηρίζεται από αίσθηση μεγαλείου, υπεροψία, εγωκεντρισμό κι έλλειψη ενσυναίσθησης, ο Μακιαβελισμός από χειριστικότητα, εκμετάλλευση των άλλων, απουσία ηθικών κανόνων, απάθεια, ψυχρότητα κι υψηλά επίπεδα επικέντρωσης στον εαυτό· η ψυχοπαθητικότητα από επαναλαμβανόμενη αντικοινωνική συμπεριφορά, παρορμητικότητα, εγωπάθεια, ψυχρότητα, απαθή χαρακτηριστικά κι έλλειψη μεταμέλειας. Τα άτομα με υψηλά σκορ σε αυτά τα στοιχεία προσωπικότητας, ανάμεσα σε διακόσιες πέντε (205) γυναίκες και είκοσι δύο (22) άνδρες, συσχετίστηκαν θετικά με πράξεις λιγότερο θετικές προς τα ζώα και με εμπλοκή σε περισσότερο βίαιες συμπεριφορές προς τα ζώα στο μέλλον, με προεξάρχον το στοιχείο της ψυχοπαθητικότητας. To κοινό αυτών των τριών στοιχείων προσωπικότητας ήταν η σκληρότητα, με τους νεαρούς άνδρες να είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε βίαιες πράξεις.
Μία ακόμα «σκοτεινή» συσχέτιση της βιαιότητας ζώων έχει διαπιστωθεί με την διάπραξη σαδιστικών εγκλημάτων. Ο σαδισμός, δηλαδή η απόλαυση πρόκλησης πόνου σε άλλο έμβιο ον που είναι ικανό να βιώσει πόνο και η ψυχοπαθητικότητα συνδέονται στενά με την βιαιότητα ζώων (Stupperich & Strack, 2016). Αν και ο σαδισμός και η ψυχοπαθητικότητα έχουν πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ τους, όπως η έλλειψη ενσυναίσθησης, η προθυμία για συναισθηματική εμπλοκή, η πρόκληση πόνου σε άλλους και η σύνδεση με αντικοινωνική συμπεριφορά, αποτελούν δύο ξεχωριστά στοιχεία (Mededovic & Petrovic, 2015). Οι σαδιστικές προσωπικότητες χαρακτηρίζονται από ένα διάχυτο μοτίβο βασανιστικής, επιθετικής, χειριστικής και ταπεινωτικής συμπεριφοράς απέναντι σε άλλους (APA, 1987), ενώ ενθαρρύνονται από τις σαδιστικές τους φαντασιώσεις με το να έχουν απόλυτο έλεγχο πάνω σε ένα βασανισμένο θύμα και ο εσκεμμένος πόνος του θύματος τούς προκαλεί σεξουαλική διέγερση (Stupperich & Strack, 2016). Θεωρείται ότι ο σαδισμός θα έπρεπε να συνεκτιμάται με την «Σκοτεινή Τριάδα» και την βιαιότητα ζώων, υπό το πρίσμα μίας νέας ομάδας στοιχείων προσωπικότητας, της «Σκοτεινής Τετράδας» (Paulhus. 2014).
Πολλές ακόμα έρευνες έχουν συνδέσει την κακοποίηση ζώων με άλλες μορφές εγκλημάτων, αντικοινωνικών και βίαιων συμπεριφορών, όπως αδικήματα ναρκωτικών, ιδιοκτησίας και δημοσίας διατάραξης (Arluke κ.ά., 1999). Επιπλέον, η κακοποίηση ζώων φάνηκε να αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα για μελλοντική βίαιη ή μη-βίαιη διάπραξη εγκλημάτων, ενώ η διαπροσωπική εχθρικότητα και η σκληρότητα/απάθεια ήταν κοινά στην κακοποίηση ζώων και στην παραβατικότητα γενικά (Walters, 2014). Σε έρευνα σχολικών αιματοχυσιών με εικοσιτρεις (23) δράστες από το 1988 έως το 2012, βρέθηκε ότι το 46% είχε διαπράξει κακοποίηση ζώων προτού διαπράξει πυροβολισμούς σε σχολείο με θύματα άλλους μαθητές (Arluke & Madfis, 2014). Οι επιθετικοί εγκληματίες είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν διαπράξει στο παρελθόν βιαιότητα προς τα ζώα από τους μη επιθετικούς εγκληματίες ή τους μη εγκληματίες γενικά (Kellert & Felthous, 1985). Έχει διαπιστωθεί, επίσης, ότι τα παιδιά που είχαν εκτεθεί σε ενδοοικογενειακή βία διακατέχονταν από ελλιπή ενσυναίσθηση και συμπόνια για τους άλλους (Currie, 2006).
Ο Διαχειριστής
Δρίβας Ευάγγελος
Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Αστυνομικός
Για οποιαδήποτε άλλη απορία απευθυνθείτε στη σελίδα & blog Report Animal Abuse Greece