1848à1867à1896à1900à1911à1917à1981à
1992à2003à2012à2021
1992à2003à2012à2021
- Το 1848
επί Όθωνα δημοσιεύθηκε ο πρώτος Νόμος «Ϟ» (9/6/1848-«Νόμος κατά
ζωοκλοπίας και ζωοκτονίας»-ΦΕΚ16/17-6-1848) που τιμωρούσε τον ζωοκλόπο ή ζωοκτόνο αλλά και τον συνεργό του με πρόστιμο ή χρηματική
ποινή, διπλάσια της τιμής του εν λόγω ζώου, ενώ αυτός που τον αποκάλυπτε,
δηλαδή ο μάρτυρας, λάμβανε ως αμοιβή
ολόκληρο το ύψος της ποινής του δράστη. Το αδίκημα θεωρούταν πταίσμα.
- Το 1848,
επίσης, δημοσιεύθηκε ο Νόμος ΟΤ΄ (20/2/1848-«Περί θανατώσεως των
περιπλανωμένων ζώων χοίρων και αιγών εντός αλλοτρίας ιδιοκτησίας»-ΦΕΚ5/20-2-1848)
με τον οποίο επιτρεπόταν στους αγροφύλακες να θανατώνουν χοίρους και
κατσίκες που περιπλανιόνταν χωρίς επιτήρηση σε ξένες ιδιοκτησίες αλλά και
στους ιδιοκτήτες αυτών. Επίσης, δικαίωμα είχαν οι αστυνομικοί, οι
χωροφύλακες και οι δημοτικοί κλητήρες να θανατώσουν τους χοίρους που
περιπλανιόνταν εντός των πόλεων.
- Το 1867,
εν αρχή βασιλείας του Γεωργίου του Α΄, δημοσιεύθηκε ο Νόμος ΣΛ΄
(27/4/1867-«Περί ζωοκλοπής και ζωοκτονίας»-ΦΕΚ34/6-6-1867) σύμφωνα
με τον οποίο όποιος ζωοκλόπος/ζωοκτόνος συλλαμβανόταν, οδηγούνταν
απευθείας στο δικαστήριο και δικαζόταν σε βαθμό πλημμελήματος, ενώ
προβλεπόταν και πάλι αποζημίωση για τον ανακαλύψαντα τον δράστη, κατά το
ήμισυ της επιβληθείσας στο δράστη ποινής. Επιπλέον, ο εν λόγω Νόμος
καθιέρωσε την υποχρέωση των Δήμων στη καταβολή αποζημιώσεων για ζωοκτονίες
που διαπράττονταν στις περιφέρειές τους. Στη συνέχεια, τροποποιήθηκε με
τον Νόμο ΒΥΣΤ΄ του 1896/9-4-1896 (ΦΕΚ48/τ. Α΄/11-4-1896).
- Το 1900
δημοσιεύθηκε ο Νόμος ΒΨΝΕ΄ (8/4/1900-«Περί προσθήκης διατάξεων τινών
εις τους νόμους περί ζωοκλοπίας και ζωοκτονίας»-ΦΕΚ94/τ.Α΄/17-4-1900),
που συμπλήρωσε τους προηγούμενους, ο οποίος επιτάχυνε τις διαδικασίες των
αποζημιώσεων και επέβαλε αστυνομική επιτήρηση, από 3 μήνες έως 2 έτη,
στους καταδικασμένους για ζωοκλοπή και ζωοκτονία, εκτός ορίων της επαρχίας
του τόπου της κατοικίας τους.
- Το 1911,
επί πρώτης κυβέρνησης Ε. Βενιζέλου, ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Νικόλαος
Δημητρακόπουλος εξέδωσε τον ουσιαστικότερο και συστηματικότερο επί του
θέματος νόμο, τον ΓΩΛΣΤ΄ (25/7/1911-«Περί ζωοκλοπίας και
ζωοκτονίας»-ΦΕΚ195/τ.Α΄/25-7-1911) που αντικαθιστώντας κάποια άρθρα
του Ν. «Ϟ» του 1848, όριζε τόσο την έκταση του αντικειμένου, όσο και τις
επαπειλούμενες αυστηρότερες ποινές στερητικών της ελευθερίας και
χρηματικές κατά των δραστών ζωοκλόπων και ζωοκτόνων, επεκτεινόμενες και
κατά των συνεργών τους, ανεξάρτητα με τις απαιτήσεις αποζημιώσεων και
χρηματικές ικανοποιήσεις υπέρ των ιδιοκτητών. Σύμφωνα με το άρθρο 1 οι
κλέπτοντες ίππους, όνους, ημιόνους, καμήλες, βοοειδή (ταύρους, αγελάδες
και μοσχάρια), βουβάλια, αιγοπρόβατα, χοίρους καθώς και κυψέλες μελισσών,
ή το περιεχόμενο αυτών, τιμωρούνται με φυλάκιση, τουλάχιστον 1 μηνός, για
μικρόσωμα ζώα και τουλάχιστον 6 μηνών για μεγαλόσωμα ζώα, ανεξάρτητα της
χρηματικής ποινής που κυμαίνεται από 30 δρχ. μέχρι 500 δρχ. Κατά το άρθρο
2 ίδιες ποινές επιβάλλονταν και στους ζωοκτόνους των αναφερόμενων
ειδών, ενώ προβλέπονταν πιο αυστηρές ποινές για τους καθ΄ υποτροπή
δράστες.
- To 1917
δημοσιεύθηκε ο Νόμος 1038 (2/11/1917-«Περί προστασίας των ζώων»-ΦΕΚ257/τ.Α΄/11-11-1917)
με τον οποίο προστατεύεται κάθε ζώο κι όχι συγκεκριμένη
κατηγορία ζώων. Συγκεκριμένα στο άρθρο 1 «Όστις βασανίζει, κακοποιεί,
ή μεταχειρίζεται μετά σκληρότητας ή χρησιμοποιεί προς εργασίαν,
ή φορτώνει ζώον ασθενές ή ανάπηρος ή πέραν της φυσικής του αντοχής
ή πέραν του υπό των αστυνομικών διατάξεων οριζομένου βάρους, τιμωρείται με
πρόστιμο 3-50 δραχμών ή με κράτησιν μέχρις 20 ημερών ή με αμφοτέρας τα
ποινάς ταύτας.». Για πρώτη φορά θεσπίζεται για κάθε ζώο η
προστασία του από τον βασανισμό, την κακοποίηση και τη σκληρή
μεταχείρισή του. Επίσης, προβλέπεται η ευθανασία σε ζώα πάσχοντα από
ασθένεια άνευ θεραπείας ή αρκετά ηλικιωμένα, με αναγκαία την κτηνιατρική
γνωμάτευση. Τα εισπραττόμενα πρόστιμα δύνανται να διατίθενται προς
ενίσχυση των υφιστάμενων σωματείων. Ο συγκεκριμένος Νόμος ίσχυσε για 64
χρόνια, έως και το 1981. Το 1919 συμπληρώθηκε με το Ν.Δ.
της 30/5/1919 (ΦΕΚ124/τ. Α΄/6-6-1919).
- Το 1978
δημοσιεύτηκε το Νομοθετικό Διάταγμα 829 (24/11/1978-«Περί
καταπολεμήσεως της εχινοκοκκιάσεως-υδατιδώσεως, της λύσσης και των λοιπών
ζωοανθρωπονόσων.»-ΦΕΚ203/τ.Α΄/29-11-1978) ο οποίος προέβλεπε την καταγραφή
και σήμανση όλων των σκύλων, υποχρέωνε σε ετήσια κτηνιατρική
εξέταση και εμβολιασμό, αλλά και σε περισυλλογή, εμβολιασμό, απομόνωση και
ευθανασία αδέσποτων και επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία σκύλων από τις
Κτηνιατρικές Υπηρεσίες.
- Το 1981
δημοσιεύτηκε ο Νόμος 1197 (25/8/1981-«Περί Προστασίας των Ζώων»-ΦΕΚ240/τ.Α΄/3-9-1981)
με τη σημαντική διάταξη του άρ. 1 παρ. 1 εδ. α΄ & β΄ για τη χορήγηση
κατάλληλης κι επαρκούς τροφής και νερού, εξασφάλισης άνετου,
υγιεινού και προσαρμοσμένου στο φυσικό τρόπο διαβίωσης του ζώου
κατάλυμα και της παρ. 2 «Όστις φονεύει, βασανίζει, κακοποιεί
ζώα περί ων ο παρών νόμος ή εγκαταλείπει ταύτα έκθετα ή αδέσποτα
τιμωρείται δια των εν άρθρ. 8 του παρόντος ποινών». Τίθενται για
πρώτη φορά έννοιες, όπως η εγκατάλειψη ενός ζώου, το πλαίσιο για
την ορθή διαβίωση τους, ο προάγγελος της, λεγόμενης σήμερα,
παθητικής κακοποίησης, η χειρουργική επέμβαση με αναισθησία και το
πλαίσιο των πειραμάτων, διατάξεις που ισχύουν έως και σήμερα. Οι ποινές
του τότε, οι οποίες, βέβαια, έχουν τροποποιηθεί και είναι αναλογικά πολύ
αυστηρότερες, ήταν φυλάκιση ή/και πρόστιμο 10.000-30.000 δραχμών για το
άρ. 1 και για τα λοιπά άρθρα με κράτηση έως 50 ημερών ή/και πρόστιμο
2.000-10.000 δραχμών.
- Το 1992
κυρώνεται η «Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασία των ζώων συντροφιάς»
με το Νόμο 2017 (21/2/1992-ΦΕΚ31/τ.Α΄/27-2-1992) με τον οποίο
προστατεύονται δικαιώματα των ζώων δια μέσου απαγορεύσεων, όπως η
προστασία τους από σκληρή εκγύμναση που υπερβαίνει τις φυσικές τους
δυνάμεις, η μη χρήση σκληρών τεχνητών μέσω εκπαίδευσης, η διαδικασία και
τα μέσα για άμεση και χωρίς πόνο ευθανασία στις προβλεπόμενες περιπτώσεις,
η απαγόρευση οποιουδήποτε ακρωτηριασμού και χειρουργικών επεμβάσεων.
- Το 1995
δημοσιεύεται η Υγειονομική Διάταξη Υ1β/2000 (29/3/1995-«Περί όρων
ιδρύσεως και λειτουργίας πτηνο-κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων»-ΦΕΚ343/τ.Β΄/4-5-1995),
με την οποία καθορίζονται οι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας κι
αδειοδότησης των πτηνο-κτηνοτροφικών και σταυλικών εγκαταστάσεων, αλλά και
ο αριθμός διατήρησης των κατοικίδιων ζώων και πτηνών σε οικίες.
- Φτάνουμε
στο 2003, όταν δημοσιεύεται ο Νόμος 3170 (28/7/2003-«Ζώα
συντροφιάς, αδέσποτα ζώα συντροφιάς και άλλες διατάξεις»-ΦΕΚ191/τ.Α΄/29-7-2003)
που καθορίζει αναλυτικά τους ορισμούς των ζώων συντροφιάς και των αδέσποτων
ζώων, τις υποχρεώσεις κατόχων ζώων συντροφιάς, καθώς και αναλυτική
διαδικασία για την περισυλλογή και διαχείριση των αδέσποτων ζώων
συντροφιάς από τους Δήμους, αλλά και για πρώτη φορά η αφαίρεση ζώου
συντροφιάς από κάτοχο που το κακοποιεί και η παράδοσή του σε σωματείο ή
καταφύγιο. Δεν θεσπίζεται κάτι καινούργιο όσον αφορά την κακοποίηση ζώων
κι εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του Ν. 1197/1981.
- Επιτέλους…2012, ψηφίζεται ο Νόμος 4039 (2/2/2012-«Για τα δεσποζόμενα και τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς και την προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίηση με κερδοσκοπικό σκοπό.»-ΦΕΚ15/τ. Α΄/2-2-2012). Θεσπίζονται αυστηρότατες ποινικές και διοικητικές κυρώσεις, διασαφηνίζεται η έννοια της ενεργητικής και παθητικής κακοποίησης ζώων, προβλέπεται η τοποθέτηση microchip και η διαδικτυακή καταγραφή ζώων συντροφιάς, σκύλων και γατών και προβλέπονται περισσότερες και σαφείς υποχρεώσεις διαχείρισης και περισυλλογής αδέσποτων ζώων συντροφιάς από τους Δήμους. Ωστόσο, ακολουθήσαν διευκρινιστικές εγκύκλιοι και γνωμοδοτήσεις για τη διασαφήνιση των διατάξεων, καθώς ο νομοθέτης προσπάθησε να προβλέπει και συμπεριλάβει σχεδόν όλα τα ζητήματα που αφορούν τα ζώα σε έναν Νόμο, κάτι εντελώς αδύνατο και συνάμα χαοτικό. Είναι δύσκολο να εφαρμοσθεί και πολλές φορές οι Αρχές δεν τον εφαρμόζουν. Σημειωτέον ότι ο Νόμος 4039 τροποποιήθηκε το 2014, 2015, 2016, 2017. Αξιοσημείωτο ότι από το 2012 το ζωοφιλικό αίσθημα και οι κινητοποιήσεις για τη προστασία των ζώων έχουν αυξηθεί σημαντικά, ξεκινώντας μία επανάσταση.
- Το 2021 ψηφίζεται ο Νόμος 4830 (18-09-2021 - Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς - Πρόγραμμα «AΡΓΟΣ» και λοιπές διατάξεις-ΦΕΚ 169/τ. Α΄/18-09-2021), όπου μεταξύ άλλων υπέρ και κατά, η θανάτωση κι ο βασανισμός ζώων, η εγκατάλειψη νεογέννητων κουταβιών και η σεξουαλική κακοποίηση γίνονται κακουργήματα με φυλάκιση έως και δέκα (10) χρόνια. Θα δείξει...
Έως και το 1981 το ζώο θεωρείται καθαρά ιδιοκτησία και μόνο έτσι προστατεύεται νομικά. Έως το 2012, το έννομο αγαθό που προστατεύεται είναι ιδιοκτησία, ενώ κατόπιν το έννομο αγαθό είναι το ζώο καθαυτό και η ευζωία του. Αυτό φανερώνει πόσο δύσκολο ήταν να τροποποιηθεί η κοινωνική αντίληψη για τον κόσμο των συ-ζώων και την αξία τους· συ-ζώων γιατί μόνο έτσι μπορώ να αντιληφθώ την ύπαρξή τους και σίγουρα όχι ποιοτικά!
Το παρόν άρθρο είναι το μόνο γραπτό κείμενο πάνω στην ιστορική αναδρομή της νομοθεσίας των ζώων. Οποιαδήποτε αναδημοσίευση μέρους ή όλου του άρθρου απαιτεί την παραπομπή στο άρθρο, στον δημιουργό και τη σελίδα Report Animal Abuse Greece, όπου ανήκει.
Ο Διαχειριστής
Δρίβας Ευάγγελος
Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Αστυνομικός
Δρίβας Ευάγγελος
Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Αστυνομικός
Για οποιαδήποτε άλλη απορία απευθυνθείτε στη σελίδα & blog Report Animal Abuse Greece